Voordracht over Sint Janskerkhof en middeleeuwse ideeën leven na de dood

Hoe dachten de bewoners van het Gooi in de Middeleeuwen over het leven na de dood? Waarom cremeerden onze voorouders hun doden en gingen ze vanaf het begin van de achtste eeuw over tot begraven?
Deze en nog veel meer vragen komen aan de orde in een voordracht “Het Sint Janskerkhof en middeleeuwse ideeën over leven na de dood” die dr. Henk Michielse, als historicus en sociale wetenschapper actief voor historisch genootschap “Tussen Vecht en Eem”, op donderdag 15 november 2018 om 20.00 uur zal houden in De Lindenhoeve, centrum van de Historische Kring Laren (HKL), Burgemeester van Nispenstraat 29, Laren.
De toegang is gratis voor iedereen. Inloop kan vanaf 19.30 uur.

De voordracht zou eerder gehouden zijn op 28 februari, maar kon toen wegens ziekte van Michielse niet doorgaan.

In de inleiding van Michielse komen verschillende thema’s aan de orde. Wat waren de “heidense” opvattingen en praktijken rond de dood? Waar komen de christelijke concepties rond dood en begraven vandaan? Hoe dachten de vroegmiddeleeuwse christenen over dood en begraven? Hoe zag de laatmiddeleeuwse katholieke memorie-cultuur er uit en hoe stond de Reformatie tegenover dood en begraven? En: wat betekende het Sint-Janskerkhof?

Voorkeur Walhalla
Michielse vertelt in zijn inleiding dat de Friezen die in het Gooi woonden niet zonder slag of stoot katholiek werden. Volgens de legende stond hun koning Radboud op het punt gedoopt te worden, toen hij hoorde dat zijn voorouders eeuwig zouden moeten branden. Radboud zag van de doop af. Hij gaf de voorkeur aan het Walhalla waar zijn dappere familie eeuwig op varkensvlees met wijn zou worden onthaald. 
Het duurde een paar eeuwen, maar toen realiseerde de Kerk zich dat er meer zou moeten zijn dan een laatste oordeel met maar twee mogelijke uitkomsten: Hemel of Hel. Paus Innocentius IV introduceerde in 1254 het Vagevuur, een briljant concept. Het betekende niet alleen dat er meer hoop was voor de zondaar, maar het leverde de kerk ook geld op. Michielse laat aan de hand van ettelijke voorbeelden zien hoe de katholieke leer en gebruiken geleidelijk vorm hebben gekregen. Hij geeft zo een goed beeld van het denken over de dood van de vroege bewoners van Laren. Die Laarders werden in die tijd al begraven op het kerkhof op het Laarderhoogt, dichtbij de relieken in de Sint Vituskerk. Dat kerkhof is later Sint Janskerkhof gaan heten.
In de 16^e eeuw veranderde er veel. Het dorp was verschoven naar de Coeswaerde en de Reformatie deed zijn intreden. De katholieken mochten hun eredienst niet meer in het openbaar uitoefenen, maar in Laren en de andere dorpen, vooral op het Sint-Janskerkhof vonden ze er wat op; wat de predikanten “paepse stoutigheden” noemden.

Katholiek en  protestant

Dr. Henk Michielse werkte als hoofddocent aan de Universiteit van Amsterdam en is sinds 2000 actief voor het historisch genootschap Tussen Vecht en Eem, onder meer als voorzitter en hoofdredacteur. Daarnaast was hij ook coördinator van het onderzoeksproject “Katholiek en protestant”, dat in 2013 werd afgesloten met het boek Geuzen en papen – katholiek en protestant tussen Vecht en Eem 1550-1800 (400 pagina's, geïllustreerd, Uitgeverij Verloren).

Steven Weinberg: ‘Boek voor mensen die willen weten hoe het een halve eeuw geleden was’

‘Wat ik vertel is niet DE geschiedenis van Laren, maar het is wel MIJN geschiedenis.’

Zo begon de in 1946 in Laren geboren bioloog Steven Weinberg op 25 oktober in historisch centrum De Lindenhoeve zijn voordracht over het boek ‘De Merken’, waarvan in Kwartaalbericht 144 het eerste hoofdstuk ‘Raleigh’ werd gepubliceerd. Daarin stond om welke reden Steven zichzelf ‘het meest gewenst kind van Europa’ noemt: zijn ouders, Edgar Weinberg en Ella Meijer, waren Joodse onderduikers die de Tweede Wereldoorlog met al zijn leed en ellende hadden overleefd. In ‘Raleigh’ vertelt Steven dat zijn moeder getrouwd was met Kurt Schöndorff, maar dat die Auschwitz was omgebracht. Edgar Weinberg kwam haar dat na de oorlog, in Laren, vertellen. Waarna zij bij elkaar bleven.

Het werd een boeiende avond in een met ongeveer 55 toehoorders volle Lindenhoeve. Steven begon met een luchtfoto van Laren uit 1946, waarop voor hem belangrijke plekken waren aangegeven, zoals het ouderlijk huis Drift 27 (nu 35) en de Montessorischool (waarvan hij nog enkele klasgenoten kon verwelkomen). Ook zijn oudere broer Rolf Schöndorff was er. ‘Wij waren een gelukkig gezin, ik ben liefdevol opgevoed,’ zo zei Steven, die vervolgens vertelde waarom hij de bundel met jeugdherinneringen geschreven heeft: ‘Vooral: omdat ik het niet kon laten. Toen ik eenmaal begonnen was, doken steeds meer episodes uit mijn geheugen op, die elkaar verdrongen om óók opgeschreven  te worden.

Wie ze wil lezen? Dat weet ik niet. Ik hoop mijn beide zoons, Olivier en Yann. Dit is een soort van “culturele erfenis” die ik ze graag meegeef, net zoals ik van mijn vader diens herinneringen op papier dierbaar koester. Ik hoop hiermee een familietraditie voort te zetten. Ik heb ze ook opgeschreven voor mijn broer Rolf, de enige nog levende getuige van die gelukkige jaren aan de Drift in Laren.

Zijn de verhalen buiten mijn eigen gezin van enig belang? Wellicht niet. Ik kan daar moeilijk over oordelen. Is het misschien iets voor inwoners van Laren die willen weten hoe het daar meer dan een halve eeuw geleden was? Of voor nostalgische ouderen en nieuwsgierige jongeren, die iets willen horen over dat recente verleden zonder TV, mountainbikes en supermarkten? Toen er alleen nog maar op een onbegrijpelijke wijze geluid (nog geen beeld) uit een radio kwam waarvan de buizen eerst moesten opwarmen. Toen je (als je geluk had!) een tweedehandsfiets van de firma Kreisel kreeg, met houten blokken op de trappers geschroefd als je benen nog wat kort waren. Toen de vis nog van de visboer kwam, de kaas van de melkboer, het brood van de bakker, de aardappelen van de groenteman, het gehakt van de slager en de suiker van de kruidenier. Al die kleine, gezellige winkels, waar je op je beurt moest wachten en waar je dan vriendelijk bediend werd en die nu verdwenen zijn…

Toen er nog geen voorlichting was en alles geheimzinnig was. Maar je werd er niet minder verliefd om…

Toen er nog geen game-boys, computerspelletjes en homevideo’s waren. Toen we nog tikkertje, ganzenbord en mens-erger-je-niet speelden. En toen we nog boeken lazen. Uit de bibliotheek.

Ja, voor díe mensen is dit boek! Voor diegenen die nog boeken lezen,’ aldus Steven.

Hij las, voorzien van korte inleidingen, fragmenten voor uit verschillende hoofdstukken van het boek, vrolijke en minder vrolijke. In het komende Kwartaalbericht 146 worden enkele fragmenten gepubliceerd

Bestellingen

‘De Merken’ (€ 19,95 + € 5 verpakkings-en verzendkosten) is te bestellen door een mailtje te sturen naar Steven Weinberg: steven4cv@hotmail.com. Of via zijn website: www.weinberg.lu/romans (boek nummer 10).

In De Lindenhoeve (open ‘s zaterdags van 14.00 – 16.00 uur en elke 3^e donderdag van de maand van 19.00 – 21.00 uur ) zijn enkele exemplaren te koop zo lang de voorraad strekt.

Erepenning Historische Kring Laren voor Leo Janssen

Leo Janssen met de erepenning (links) dankt HKL-voorzitter Bas Holshuijsen

Foto: Wim Keizer

De bekende Laarder Leo Janssen heeft donderdagavond 25 oktober uit handen van Bas Holshuijsen, voorzitter van de Historische Kring Laren (HKL), de ‘het-schaap-met-vijf-poten-penning’ uitgereikt gekregen. Deze erepenning is in 2011 in het leven geroepen door toenmalig HKL-voorzitter Antoinetty van den Brink, om mensen in het zonnetje te zetten die geen bestuurslid of vrijwilliger van de HKL zijn, maar zich wel zeer verdienstelijk hebben gemaakt bij het uitdragen van de boodschap van de HKL.

Holshuijsen kondigde de uitreiking aan voorafgaand aan de voordracht van bioloog Steven Weinberg, die in historisch centrum De Lindenhoeve kwam vertellen over zijn Larense jeugdherinneringen, aan de hand van zijn pas verschenen boek ‘De Merken’. Leo Janssen was als meelezer en toehoorder aanwezig en was duidelijk verrast door het feit dat hij de erepenning kreeg omgehangen

Brede inzet
Bas Holshuijsen vertelde waarom Leo Janssen de erepenning ten volle verdiend heeft. ‘Leo heeft boeken geschreven over de Sint Jansprocessie en was betrokken bij de oprichting van Stichting Laren Literair, die literair cultureel erfgoed uit Laren en Blaricum bestudeert en beschrijft. De Larense Zomerspelen van 1907 zijn er een fraai voorbeeld van. Verder zet Leo zich in de breedste zin in voor het culturele behoud van Laren – hij organiseert een historische quiz in het Brinkhuis en is betrokken bij de Atelierroute, om maar wat te noemen. Als wethouder politiek actief geweest en ook als journalist aan het werk. Ik denk wel eens ‘Bol an’, Leo. Maar als hij het rustiger aan zou doen, zou mij dat matig bevallen, omdat er dan geen nieuwsberichten  meer verschijnen op de website van Larens Behoud,’ aldus Bas Holshuijsen. Hij voegde eraan toe veel nog niet genoemd te hebben, zoals bijvoorbeeld Leo’s rol bij de totstandkoming van de dvd ‘Laren in beeld’. Holshuijsen tot slot: ‘Buiten kijf staat dat jij de geschiedenis van het dorp levend houdt en het is mij een eer en genoegen jou daarvoor te onderscheiden met de erepenning.’

Verfilming
In zijn reactie zei Leo Janssen erg dankbaar te zijn voor de onderscheiding. Ingaand op het boek ‘De Merken’ van Steven Weinberg verklaarde hij dat het eerste hoofdstuk, over de voorgeschiedenis van de ouders van Steven, Joodse onderduikers die de Tweede Wereldoorlog met al zijn leed en ellende hadden overleefd, graag verfilmd zou willen hebben. Hij zei verder dat het boek ook een mooi beeld geeft van Laren in de jaren vijftig en dat hij de vorm ervan – elk hoofdstuk is opgehangen aan een verdwenen of nog bestaand merk – heel origineel vindt.

Steven Weinberg, ‘meest gewenste kind van Europa’, vertelt over jeugdherinneringen in Laren

Steven Weinberg zal op vanavond, donderdag 25 oktober 2018, in de Lindenhoeve, centrum van de Historische Kring Laren (HKL), vertellen over en voorlezen uit zijn pas verschenen boek De Merken. De lezing begint om  20.00 uur, inloop is mogelijk vanaf 19.30 uur. 
Adres: Burgemeester van Nispenstraat 29, Laren.

Het ‘oorlogsnummer’ van het Kwartaalbericht van de HKL (nr. /2018-2) besteedde veel aandacht aan De Merken. Oud-docent biologie Steven Weinberg, geboren op 22 oktober 1946 in Laren, vertelt dat hij in Laren een gelukkige jeugd had. Hij heeft zijn boek in korte hoofdstukken op originele wijze opgehangen aan verdwenen of nog bestaande merken, zoals Raleigh, Vim, Fyffes, Ripolin en King. Zijn daaraan verbonden herinneringen, mede in verband met spaaracties voor plaatjes en/of boekjes, zullen ook bij tijdgenoten makkelijk kunnen opkomen. Het boek bestrijkt de periode 1946 -1968, van Stevens geboorte tot zijn studententijd in Amsterdam.

Meest gewenste kind

Steven noemt zichzelf in zijn boek ‘het meest gewenste kind van Europa, het nieuwe begin van zijn ouders’. Die ouders waren Edgar Weinberg (Breslau, 1910 – Laren, 1994) en Ella Weinberg-Meijer (Amsterdam, 1911 - Laren, 1997). Zij zaten in 1943 en 1944 ondergedoken op een zolder van het huis met adres Bijenstand 1 te Laren, maar Ella heette toen nog Schöndorff-Meijer, getrouwd met Kurt Schöndorff. Tot 16 februari 1944, toen zij verraden werden, zaten het echtpaar Schöndorff en Edgar Weinberg op de zolder, het echtpaar Kattenburg zat elders in het huis. Toen ze opgepakt werden, wist Ella Schöndorff te ontsnappen. De Duitsers transporteerden de anderen naar Auschwitz.  Na de bevrijding bleek alleen Edgar Weinberg het kamp overleefd te hebben. In november 1945 vond hij Ella Schöndorff, met haar zoontje Rolf (7 jaar), in Laren terug. Hij moest haar vertellen dat haar man Auschwitz niet overleefd had. Waarom ze bij elkaar bleven, ook al had Edgar aanvankelijk andere plannen, beschrijft hun zoon Steven in het eerste hoofdstuk van De Merken, met de titel Raleigh.

Intens gelukkig

De laatste zinnen van zijn boek zijn: ‘Kennen kinderen van nu nog wel die mogelijkheid om te dromen? Of het genot van ouders die de tijd voor je nemen samen iets te doen? Terugkijkend op een lange rij van merken ontdek ik hoe intens gelukkig ik toen ben geweest. En nu nog steeds ben.’  

Steven bezocht in Laren de Gooise School en de Montessorischool. Hij zat twee jaar op het Nieuwe Lyceum in Hilversum. In 1960 verhuisde hij met zijn ouders naar Frankijk. Teruggekeerd in Laren, begon hij in 1967 zijn studie biologie aan de Universiteit van Amsterdam, alwaar hij in 1974 afstudeerde en in 1979 cum laude promoveerde op de resultaten van onderwater-onderzoek in de Middellandse Zee. Van 1982 tot zijn pensioen in 2010 doceerde hij biologie aan de Europese School te Luxemburg, waar hij nog steeds woont.

Uit de periode 1946-1960 komen in het boek verschillende gebeurtenissen en avonturen aan bod die zich afspelen in Laren en die gaan over de band met zijn ouders, broer, klasgenoten, vrienden en vriendinnen, de angsten en vreugdes van het opgroeien, zijn fascinatie met de natuur en het zoeken naar de grote liefde. De levenslust spat van de pagina’s, als bewijs dat het nieuwe begin van zijn ouders een overwinning betekende op de ellende van de oorlog. Vanavond kunnen we er Steven Weinberg zelf over horen.

Het boek zal na de lezing te koop zijn in de Lindenhoeve (€ 19,95).

Streekarchief zoekt vrijwilligers

WONINGKAARTEN VAN LAREN

Het Streekarchief Gooi en Vechtstreek start met een kleine pilot waar ze wel wat hulp bij kan gebruiken.

De kaartenbak van 2500 woonhuizen in Laren zijn gescand. Hierop is te zien wie er tussen 1925 en 1939 op een specifiek adres heeft gewoond. Dit is belangrijke informatie voor genealogen en historici.

De volgende stap is om de namen die op de kaarten staan over te nemen en in te voeren. Dit is een leuk klusje voor mensen die graag thuis wat om handen willen hebben en het leuk vinden om bij te dragen aan de historische waarde van deze kaarten.

De kaarten zijn handgeschreven. De bedoeling is dat de vrijwilliger op de eigen PC deze namen overtikt in een online database. Ter controle worden de kaarten door twee vrijwilligers ingevoerd. Als zij allebei gelijke gegevens invoeren, gaan wij ervan uit dat het goed is. Wanneer alle kaarten zijn ingevoerd gaan de woningkaarten online en zijn ze voor iedereen toegankelijk.

Het leuke is dat de vrijwilliger dit kan doen vanuit huis en ook wanneer hij/zij maar wil. Het maakt ook niet uit of er 1, 10 of 100 kaarten per dag ingevoerd worden. Alle hulp is zeer welkom. En… vele handen maken licht werk.

U vindt dit project via https://gooienvechthistorisch.hosting.deventit.net/crowdsourcing.php

Als u zich heeft aangemeld vindt u daar ook de invoerinstructies.

Voor vragen kunt u een e-mail sturen naar woningkaartenlaren@hilversum.nl

Steven Weinberg, ‘meest gewenste kind van Europa’, vertelt over jeugdherinneringen in Laren

Steven Weinberg, ‘meest gewenste

kind van Europa’, vertelt over

jeugdherinneringen in Laren

Steven Weinberg zal op donderdag 25 oktober 2018 in de Lindenhoeve, centrum van de Historische Kring Laren (HKL), vertellen over en voorlezen uit zijn pas verschenen boek De Merken. De avond begint om  20.00 uur, inloop is mogelijk vanaf 19.30 uur. Adres: Burgemeester van Nispenstraat 29, Laren.

Het ‘oorlogsnummer’ van het Kwartaalbericht van de HKL (nr. /2018-2) besteedde veel aandacht aan De Merken. Oud-docent biologie Steven Weinberg, geboren op 22 oktober 1946 in Laren, vertelt dat hij in Laren een gelukkige jeugd had. Hij heeft zijn boek in korte hoofdstukken op originele wijze opgehangen aan verdwenen of nog bestaande merken, zoals Raleigh, Vim, Fyffes, Ripolin en King. Zijn daaraan verbonden herinneringen, mede in verband met spaaracties voor plaatjes en/of boekjes, zullen ook bij tijdgenoten makkelijk kunnen opkomen. Het boek bestrijkt de periode 1946 -1968, van Stevens geboorte tot zijn studententijd in Amsterdam.

Meest gewenste kind

Steven noemt zichzelf in zijn boek ‘het meest gewenste kind van Europa, het nieuwe begin van zijn ouders’. Die ouders waren Edgar Weinberg (Breslau, 1910 – Laren, 1994) en Ella Weinberg-Meijer (Amsterdam, 1911 - Laren, 1997). Zij zaten in 1943 en 1944 ondergedoken op een zolder van het huis met adres Bijenstand 1 te Laren, maar Ella heette toen nog Schöndorff-Meijer, getrouwd met Kurt Schöndorff. Tot 16 februari 1944, toen zij verraden werden, zaten het echtpaar Schöndorff en Edgar Weinberg op de zolder, het echtpaar Kattenburg zat elders in het huis. Toen ze opgepakt werden, wist Ella Schöndorff te ontsnappen. De Duitsers transporteerden de anderen naar Auschwitz.  Na de bevrijding bleek alleen Edgar Weinberg het kamp overleefd te hebben. In november 1945 vond hij Ella Schöndorff, met haar zoontje Rolf (7 jaar), in Laren terug. Hij moest haar vertellen dat haar man Auschwitz niet overleefd had. Waarom ze bij elkaar bleven, ook al had Edgar aanvankelijk andere plannen, beschrijft hun zoon Steven in het eerste hoofdstuk van De Merken, met de titel Raleigh.

Intens gelukkig

De laatste zinnen van zijn boek zijn: ‘Kennen kinderen van nu nog wel die mogelijkheid om te dromen? Of het genot van ouders die de tijd voor je nemen samen iets te doen? Terugkijkend op een lange rij van merken ontdek ik hoe intens gelukkig ik toen ben geweest. En nu nog steeds ben.’ 

Steven bezocht in Laren de Gooise School en de Montessorischool. Hij zat twee jaar op het Nieuwe Lyceum in Hilversum. In 1960 verhuisde hij met zijn ouders naar Frankijk. Teruggekeerd in Laren, begon hij in 1967 zijn studie biologie aan de Universiteit van Amsterdam, alwaar hij in 1974 afstudeerde en in 1979 cum laude promoveerde op de resultaten van onderwater-onderzoek in de Middellandse Zee. Van 1982 tot zijn pensioen in 2010 doceerde hij biologie aan de Europese School te Luxemburg, waar hij nog steeds woont.

Uit de periode 1946-1960 komen in het boek verschillende gebeurtenissen en avonturen aan bod die zich afspelen in Laren en die gaan over de band met zijn ouders, broer, klasgenoten, vrienden en vriendinnen, de angsten en vreugdes van het opgroeien, zijn fascinatie met de natuur en het zoeken naar de grote liefde. De levenslust spat van de pagina’s, als bewijs dat het nieuwe begin van zijn ouders een overwinning betekende op de ellende van de oorlog.

Op 25 oktober kunnen we er Steven Weinberg zelf over horen.

Het boek zal na de lezing te koop zijn in de Lindenhoeve (€ 19,95).

Historische Kring kijkt terug op mooi weekend

De Historische King Laren kijkt (HKL) terug op een mooi weekend, met de vrijwilligersavond, de Open Monumentendag en de INmarkt.

Namens de HKL hield Frans Bierlaagh van de Broederschap van Sint Jan op de vrijwilligersavond een interessante lezing met op schermen geprojecteerde foto’s van de grote diversiteit aan erepoorten die er in de loop der jaren door vele vrijwilligers gemaakt is. Deze inleiding zal in het voorjaar van 2019 in uitgebreide vorm herhaald worden in de Lindenhoeve, het centrum van de HKL.

Open Monumentendag stond voor de HKL vooral in het teken van een door Leo Janssen geleide quiz over de Sint Jansprocessie, gekoppeld aan de tentoonstelling over Rooms-Katholiek Laren die nog het hele jaar te zien is in de Lindenhoeve. Er waren zo’n kleine twintig personen op afgekomen. Janssen is auteur van enkele boeken over de processie. Zijn vragen waren een leuke mix van serieus en lichtvoetig, zoals: op welke hoek stond deze NSB’er? Waar help Sint Janskruid tegen? Hoe heette de moeder van Johannes de Doper? Wie schilderde “Processie in de velde”?

’s Middags konden geïnteresseerden van leden van de Broederschap uitleg krijgen over de verschillende objecten die op de tentoonstelling gewijd zijn aan de processie.

Omdat de stand van de HKL op de INmarkt voor het Brinkhuis naast de brandweer was geplaatst, had de HKL besloten speciaal het geschiedenisthema “brandweer” te belichten. Naast de historische boeken lagen er exemplaren van een in een vurig brandweerrood uitgevoerd themanummer van het Kwartaalbericht, verschenen in 2003 ter gelegenheid van 75 jaar brandweer. Verder was er een doorlopende videofilm over de brandweer te zien. Belangstellenden konden boeken en ansichtkaarten kopen uit het onderdeel van de collectie dat de HKL daar voor beschikbaar heeft en waarvan exemplaren in de marktkraam waren uitgestald.

Beelden van quiz over de Sint Jans processie door Leo Janssen op Open Monumenten Dag, zaterdag 8 september (foto’s: Wim Keizer)

     

De kraam van de HKL op de INmarkt, zondag 9 september (foto: Rineke Ooijkaas)

Open Monumenten Dag

Zaterdag 8 september vindt weer de landelijke Open Monumenten Dag plaats. 

Dit keer met het thema 'IN EUROPA'.

Via de onderstaande link komt u bij onze folder over de Open Monumenten Dag 2018 in Laren.

 https://www.schaapherder.nl/wp-content/uploads/2018/08/2245-HKL_Folder_OMD2018-03a.pdf

“Werken in archief Historische King Laren geeft veel voldoening”

V.l.n.r.:  Ingeborg Capitain, Bep de Boer en Gerard Morsink

De Historische Kring Laren (HKL) is op zoek naar nieuwe vrijwilligers voor zijn archief in historisch centrum De Lindenhoeve. Wie er zin in heeft de huidige ploeg te versterken, is van harte welkom, want er is veel te doen. “Werken in het archief van de HKL geeft veel voldoening,” zegt Ingeborg Capitain, die als HKL-vrijwilliger actief is om bij te dragen aan het bewaren, bestuderen en etaleren van de geschiedenis van Laren. Zij is opgegroeid in Laren, is er ook getrouwd en heeft er gewerkt. Na vervolgens periodes gewoond te hebben in het Brabantse Oisterwijk en in Amsterdam, kwam zij begin 2017 terug in Laren. Zij zegt: “Het is er altijd al geweest, maar eigenlijk pas de laatste jaren realiseerde ik me hoe ongelofelijk mooi Laren toch is en dat het veel te bieden heeft. Ik deed in Amsterdam ook al vrijwilligerswerk en het leek me leuk om dat in Laren voort te zetten en ik heb me aangemeld bij de HKL. Uiteindelijk doe je vrijwilligerswerk altijd voor jezelf; jij bent tenslotte degene die er voldoening uit haalt en dat maakt dat je het doet. De voldoening die ik er uit haal is dat ik door de werkzaamheden in het archief zoveel meer te weten kom over de geschiedenis van Laren als dorp, maar ook van de voormalige bewoners, het ontstaan van de Erfgooiers, om maar een paar voorbeelden te noemen.”

Hart HKL

Het archief kan gerust “het hart” van de HKL genoemd worden, want om geschiedenis te kunnen bestuderen en etaleren moet er natuurlijk wel historisch materiaal verzameld zijn en worden. En moet dat materiaal ook nog kunnen worden teruggevonden. Pionier van het archief en ook actief als redactielid van het periodiek van de HKL, het Kwartaalbericht, is Bep de Boer. “Ik ben begonnen met het archief toen de Lindenhoeve ‘klaar was voor gebruik’. Dat was in 2001. Op de deel was nog niets en daar stond één grote tafel. Op die tafel lag een enorme verzameling van spullen die de leden hadden geschonken. Alles lag door elkaar. Dus ben ik in het najaar van 2001 begonnen met uitzoeken. Door met archiefdozen van A tot en met Z alles op een rijtje te zetten en te vullen met de juiste letter is het archief geworden wat het nu is,” vertelt Bep, die er aan toevoegt in Zutphen nog een paar dagen in het  gemeentearchief meegedraaid te hebben om te weten te komen hoe een archief functioneert. ”Later kregen we er drie bureaus bij en kwam er ook computerapparatuur met scanners om foto’s en ansichtkaarten te kunnen digitaliseren.” Bep houdt, geordend op jaren, ook een hele reeks mappen met krantenknipsels over Laren bij, die mede de basis vormen voor zijn redactionele bezigheden, zoals pas geleden nog over onderduikers in de Tweede Wereldoorlog of de criminaliteit in Laren in 1931.

Foto’s scannen

Op de Beeldbank van de HKL-website, die de komende tijd gemoderniseerd zal worden, zijn de eerste resultaten te zien van de fotoscanwerkzaamheden. Gerard Morsink heeft zich hierop toegelegd. Hij is geboren en getogen Laarder en laat enthousiast foto’s zien die hij bij z’n werkzaamheden tegenkwam. Zoals de boerderij aan de Smeekweg waar hij vroeger gewoond heeft, een foto van de Sint Jansprocessie op de Hilversumseweg met villa Vita Nuova in de verte (nog zonder snelweg A1) en een foto van (nu) oude auto’s op de Rijksweg. Gerard vertelt: “Het is leuk om hiermee bezig te zijn, omdat je verbanden kunt leggen.“ Zo zag hij op een foto dat de kruising bij het Bonte Paard er vroeger anders uitzag dan nu en schreef hij daar een artikel over voor het Kwartaalbericht. “Je zou eigenlijk elke week iets uit het archief moeten halen en daar aandacht aan besteden, ‘het juweeltje van de week’ of zoiets.”

Auto’s op de Rijksweg, midden jaren dertig, ter hoogte van de Witte Bergen. Waar de weg ligt op de foto, is nu de middenberm van de A1. De foto is genomen op het grondgebied van Eemnes in de richting van Laren. Waar rechts de bomen ophouden, begint Laren ongeveer.

Elke dag meer geschiedenis

In het hart van de HKL is veel werk te doen. Elke dag komt er geschiedenis bij die bewaard en geordend moet worden. De ontsluiting gebeurt inmiddels via een uitgebreide index in Excel op basis van een rubrieksindeling voor archieven. Behalve boeken, knipsels en divers audiovisueel materiaal hebben ook voorwerpen de aandacht. Bep de Boer maakt daar foto’s van, zodat ze ook digitaal bewaard kunnen worden.

Meer werk

De HKL kreeg onlangs het archief van de bekende Laarder Ernst Wortel erbij. Ingeborg is begonnen dat op te bergen en te ordenen, maar ook in het eigen archief is veel werk te doen. Wie een steentje bij wil dragen is van harte welkom. Om verschillende redenen, zoals overlijden en ziekte, is de ploeg kleiner geworden. Ingeborg zegt: “Als we de voortgang willen continueren moeten er zeker mensen bijkomen (het liefst ook met enige computerkennis) en ik denk dat we ook ons best moeten doen om duidelijk te maken dat de HKL in zijn algemeenheid en het archief in het bijzonder een plek is waar een ieder, jong of oud, die de schoonheid van Laren ziet en wil uitdragen (en behouden uiteraard) welkom is.” Ook Bep en Gerard vinden dat het archief extra handen en hersens goed kan gebruiken. 

Wie zin heeft mee te doen, kan zich melden bij HKL-bestuurslid Thijmen van der Zwaan, telefonisch op 06 21 97 05 02 of via zijn e-mailadres th.zwaan@gmail.com

Frank van Dijk schenkt filmpjes aan Historische Kring Laren

Frank van Dijk, die na een periode van veertien jaar op 1 september 2015 afscheid nam als waard van café t’ Bonte Paard, heeft een grote hoeveelheid filmmateriaal over Laren geschonken aan de Historische Kring Laren (HKL). Het gaat om zo’n zeventig filmpjes van elk een uur met alle ongesorteerde opnamen die in 2007 gebruikt zijn om de dvd ‘Laren in beeld; de mooiste gemeente van Nederland!’ van te maken. De HKL is zeer verheugd over de schenking.

Rob Ramselaar, die als vrijwilliger van de HKL de filmpjes gedigitaliseerd heeft, zegt: ‘Het gaat om ruw materiaal, Frank van Dijk heeft destijds alles wat los en vast zit laten filmen. Er staan heel veel interessante dingen op.’ Hij noemt onder andere: poorten bouwen ten behoeve van de Sint Jansprocessie, de voorbereiding in de Basiliek voor de processie, Kunst op de Brink, de kermis in Laren, de Speeltuinvereniging Ons Genoegen, de opbouw van de Poffertjeskraam, piekiesmarkt op Koningsdag, de Sinterklaasoptocht, het carnaval, diverse interviews met al of niet bekende Laarders, diverse bedrijven en horecagelegenheden, verschillende verenigingen en de natuur in en om Laren.

Van Dijk meldt: ‘Ik was veertien jaar waard van een kroeg met allure en ik heb die dvd in 6000 exemplaren laten verspreiden door heel Laren. Elk adres heeft er een gekregen. Ik vond het jammer om de onderliggende filmpjes weg te gooien en de HKL leek mij er een heel passende plek voor.’

De filmpjes plus de gedigitaliseerde versies worden bewaard in de Lindenhoeve, het historisch centrum van de HKL. Onderzocht wordt hoe ze daar te bekijken zijn. De HKL is ook bezig met voorbereidingen om thuis raadplegen van gedigitaliseerde films en foto’s meer en beter mogelijk te maken dan nu het geval is.

De Lindenhoeve, Burgemeester Van Nispenstraat 29, is elke zaterdagmiddag geopend van 14.00 tot 16.00 uur. Daarnaast elke derde donderdagavond van de maand, van 19.00 tot 21.00 uur.

Antoinetty geeft gastles op Montessori School over bomen

Dinsdagochtend (20/3) begonnen de leerlingen van groep 1 en 2 van juffen Gerda en Arja van de Montessorischool met een les over bomen door Antoinetty van den Brink. Dit in het kader van de Nationale Boomfeestdag die afgelopen week weer werd gehouden.
De gastles werd gegeven op initiatief van een van de ouders van de leerlingen, Bas Holshuijsen (voorzitter Historische Kring Laren): ‘Antoinetty, kan je de kinderen iets vertellen over Laren?’
En met veel plezier vertelde ze over de bomen in het mooie groene dorp. Over de hele dikke boom op het hertenkamp - wie kent hem niet -, over de berken en dennenbomen, en over het belang van bomen voor zoveel dingen. Het was een actieve les, waar de kinderen eerst aandachtig luisterden, meedachten over het belang van bomen en toen met een vergrootglas mochten zien hoe dennenappels vol zaden zitten en hoe bladnerven eruit zien. Kinderen attent maken op hun directe omgeving en hen leren ‘zien’ was het doel van Antoinetty. Zij adviseerde de kinderen om een ‘beschermboom’ te kiezen in hun omgeving en daar met zorg en aandacht naar te kijken. ‘Jong geleerd is oud gedaan’. Na deze spannende les maakten de kinderen een tekening van een boom.

Tentoonstelling over Katholiek Laren in Lindenhoeve

Hoe begroeven de Rooms-Katholieke inwoners van Laren vroeger hun doden? Op die vraag geeft de nieuwe tentoonstelling van de Historische Kring Laren (HKL) in zijn centrum De Lindenhoeve antwoord. De tentoonstelling over Katholiek Laren zal het hele jaar blijven, maar wel qua inhoud gaan wisselen. Op dit moment staat de Rooms-Katholieke coöperatieve begrafenisvereniging Sint Barbara centraal. In de loop van het jaar zullen ook andere Rooms-Katholieke organisaties aan bod komen.

De achterwand in de Lindenhoeve is voornamelijk besteed aan het ‘Jan Berendse kerkhof’ en aan de zes kerken van Rooms-Katholiek Laren. In een vitrine ernaast worden doopboeken, missaaltjes en zang- en gebedenboeken getoond.

De Lindenhoeve, Burgemeester Van Nispenstraat 29, is elke zaterdagmiddag geopend van 14.00 tot 16.00 uur. Daarnaast elke derde donderdagavond van de maand, van 19.00 tot 21.00 uur.

Steek aanzegger De Wit
Opvallend in het tentoonstellingsgedeelte over Sint Barbara is een vitrine met de zwarte steek en versierselen van aanzegger Gijs de Wit. Ook zijn er hoeden van de dragers. Een andere vitrine toont diverse stukken uit boekhouding en administratie, zoals aandeelbewijzen. Verder zijn er teksten en foto’s over Sint Barbara en een aantal bidprentjes.

Jan Berendse kerkhof
Tussen de Vredelaan en de Verlengde Engweg heeft van 1842 tot 1911 het ‘Jan Berendse kerkhof’ gelegen, genoemd naar de eerste persoon die hier begraven werd. In verhalen werd dit een lugubere plek genoemd, omdat er personen terechtkwamen die zelf een eind aan hun leven hadden gemaakt en niet in gewijde grond mochten worden begraven.

Zes kerken
De zes kerken van Katholiek Laren zijn genummerd. De eerste is een kerk uit de achtste eeuw op de plek waar nu het Sint Janskerkhof is. Deze werd gesloopt in 1586. De tweede is van 1521. Die werd aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog protestants (nu Johanneskerk).
Katholieken kwamen alleen nog in het verborgene bij elkaar in boerderijen of op andere plekken. Pas in 1760 mocht men van de overheid een ‘echte’ schuilkerk bouwen, de derde kerk. Die stond ongeveer op de plek waar nu de Goede Herderkapel staat. Het kastaltaar uit deze kerk is te zien in het gemeentehuis aan de Eemnesserweg. De tentoonstelling toont er een foto en beschrijving van
De vierde kerk was de Waterstaatskerk uit 1845, die (als vijfde) in 1925 is vervangen is door de huidige Sint Jansbasiliek. Als zesde kerk is er dan nog een beschrijving van de Goede Herderkerk, die bestaan heeft van 1955 tot 1984. Later is hier de Goede Herderkapel geplaatst.

Andere verenigingen
Het is de bedoeling dat na Sint Barbara ook aandacht wordt besteed aan andere RK verenigingen en instellingen, zoals het Rooms-Katholiek Werkliedenverbond. Ook zullen er in de periode van de Sint Jansprocessie prachtige zwart-wit foto’s van deze processie getoond worden.

Wie ideeën of materialen heeft voor de tentoonstelling is van harte welkom bij HKL-bestuurslid Thijmen van der Zwaan, tel. 035 – 6294945  th.zwaan@gmail.com of info@historischekringlaren.nl.

"Het Sint Janskerkhof en middeleeuwse ideeen over leven na de dood"

Komt u woensdag 28 februari ook naar de lezing "Het Sint Janskerkhof en middeleeuwse ideeën over leven na de dood"?

De lezing in De Lindenhoeve is gratis en begint om 20.00 uur. Inloop vanaf 19.30 uur.

Hoe dachten de bewoners van het Gooi in de Middeleeuwen over het leven na de dood? Waarom cremeerden onze voorouders hun doden en gingen ze vanaf het begin van de achtste eeuw over tot begraven? Deze en nog veel meer vragen komen aan de orde in een voordracht door dr. Henk Michielse.

Met de lezing start ook onze nieuwe tentoonstelling met dit jaar het thema 'Katholiek Laren'. Gedurende het jaar zal de tentoonstelling extra aangevuld worden met stukken rondom een specifiek aspect van het katholieke leven van Laren, zoals de Sint Jansprocessie en de Broederschap.