Home HKL

zondag 7 februari 2016

Voorleesmiddag in de Lindenhoeve

Gisteren lag de rode loper niet alleen uitgerold voor de vaste gasten van de Lindenhoeve (centrum van de Historische Kring Laren) maar ook was er de voorleesmiddag (onderdeel van het Voorleesfestival) georganiseerd door de bibliotheek HLB. Twee lieve dames die vaak voorlezen in de bibliotheek -Mieke en Madja- waren present om de kinderen van 4 tot 60+ prachtige verhalen ‘voor te dragen’ over respectievelijk het schaap Lotje en de schilder Jeroen (ja, die uit Den Bosch en die van die rare beesten tekende!).


Er was een bijna-echt schaap inclusief bel en we konden ook luisteren naar het geblaat van de schaapskudde op de Tafelbergheide. Ook de 60+-ers genoten van zowel de avonturen van het schaap als het meekijken in het tekenboek van Jeroen Bosch. Jammer dat er niet zoveel kinderen waren, maar Anne (zie foto) telde voor tien!! Met de limonade en de Larense (!) dennenkoeken was het een geanimeerde middag, die door de spannende verhalen wat langer duurde! ‘Gezelligheid kent geen tijd!’

maandag 1 februari 2016

Kwartaalbericht 135



Dit nieuwe jaar beginnen we met een vernieuwd en tóch vertrouwd kwartaalbericht. U  heeft al gezien dat onze huistijl-kleur rood op de kaft vanaf nu de bonte kleuren van onze geschiedenis samen brengt. Een geschiedenis die we de afgelopen vijfendertig jaar in zwart/wit hebben mogen weergeven. Dat had te maken met de technieken uit het verleden; niet alleen in de fotografie maar ook bij het drukproces. En is zo’n oude foto echt wel zwart? Nee, eerder donkerbruin (sepia) en vaak nog iets vergeeld. De kleurenwens van de redactie is door het bestuur gehonoreerd met de beslissing om het Kwartaalbericht voortaan in kleur te laten drukken. Zowaar een extra zintuig bij de etalering van onze geschiedenis! Qua inhoud gaan we in 2016 door met ons gevarieerde aanbod zoals verhalen over de gezondheidszorg, een oud familiebedrijf, kunstenaars, markante Laarders en vooral veel geschiedenis. Ook u kunt uw deel aan onze geschiedenis bijdragen, door ons uw verhaal of foto’s toe te sturen of het ons te vertellen! De redactie maakt er graag een ‘kleurrijk’ verhaal van. Allen een goed jaar toegewenst!

Column van de voorzitter

Dit bijzondere jaar is voor ons extra  spannend…

Op 1 januari lagen er maar liefst driehonderdzesenzestig dagen vóór ons. Eén extra dag dit jaar om fijne en inspirerende dingen te doen, om stil te staan bij of met onze dierbaren, bij dromen en wensen! Van harte hopen wij dat het een mooi jaar voor u zal worden.
Antoinetty van den Brink, voorzitter



Een schrikkeljaar, wat is dat nou precies? Ik zat tijdens een schrikkeljaar op dansles en kan me herinneren dat wij de jongens mochten vragen in plaats van andersom. Of ik daar blij mee was? Nee, het was doodeng. Je moest de hele zaal oversteken om juist die ene jongen eruit te pikken waar je al van zat te hopen - in het niet-schrikkeljaar - dat hij jóu zou vragen. Het initiatief lag nu bij de meisjes, maar zou ik wel op tijd aan de overkant zijn? Er waren meer kapers op de kust. Ik begreep hoe moeilijk het voor de jongens iedere keer was om ‘dat hele eind’ over te steken. Ook de meest stoer uitziende jongens zullen wel eens buikpijn daarvan hebben gehad. Een blauwtje lopen omdat een ander sneller was dan jij en dat nog vóór je hem of haar gesproken had…

Wat is precies een schrikkeljaar en waarom bestaat dat? Een klein stukje geschiedenis: de toevoeging van één dag om de vier jaar - 29 februari - wordt gedaan om het verschil tussen onze Gregoriaanse kalender en de maankalender weg te werken. Een normaal jaar telt volgens onze kalender 365 dagen, maar het kost de aarde 5 uur, 48 minuten en 46 seconden langer om rond de zon te draaien.
Om dat te compenseren voerde Julius Caesar op het einde van de laatste maand van het jaar - toen nog februari! - een schrikkeldag in. Het plan van Caesar was dat elk jaar dat deelbaar is door vier een schrikkeljaar zou worden, maar dat resulteerde in een teveel aan schrikkeldagen waarop de maankalender en de Romeinse kalender niet meer met elkaar overeen kwamen. Het duurde nog tot 1582 alvorens er met de invoering van de Gregoriaanse kalender een oplossing kwam. Er bestaat zelfs een schrikkelseconde… Die wordt om de paar jaar bijgevoegd om de atoomklok te synchroniseren met het ronddraaien van de aarde.
Deze wijsheid haalde ik natuurlijk van internet, want hoewel ‘men’ zegt dat vrouwen meer bijdehand zijn - zéker in een schrikkeljaar - word je niet met deze kennis geboren.
Heeft dit iets met de geschiedenis van Laren te maken? Ja, alles. Het geeft ons vierentwintig hele uren extra om van ons prachtige dorp en zijn historie te genieten. Dat we dat op een eigentijdse wijze proberen te doen, spreekt voor zich.

Dit bijzondere jaar is voor ons extra spannend: we starten met een digitale tentoonstelling. Het onderwerp is: de geschiedenis van de zorg in Laren. En, die begint natuurlijk bij geboorte! Dat bij die gebeurtenis dames een hoofdrol spelen is toeval (). Naast de moeders namelijk, zijn ook de bakers en de vroedvrouwen belangrijk. Grootmoeders laat ik maar even buiten de kraamkamer…
De digitale tentoonstelling zal om de paar maanden aangepast worden. Ná alles rond geboorte, kijken we naar huisartsen, apotheken, fysiotherapeuten en zorginstellingen (waar we er van oudsher veel van hebben). Dit alles onder de bezielende leiding van ons bestuurslid Annemarie Hessing-Armbrust bijgestaan door Wim Keizer. Het spreekt vanzelf dat de archiefmedewerkers en internet-coryfeeën die we in ons midden hebben veel bijdragen leveren. Spannend!

En last-but-not-least: de uitvoering van het Kwartaalbericht zoals u dat op dit moment in handen heeft! We kondigden het aan in het vorige nummer. Nu kunnen we pas beoordelen hoe het eruit ziet. Onze (vrijwillige) vormgever Hans Schaapherder heeft - uiteraard samen met de redactie - (weer) zijn uiterste best gedaan!

2016 is al een maandje ‘onderweg’, toch wil ik alsnog de hoop uitspreken dat de Historische Kring mét u er een historisch, extra lang jaar van gaat maken!

Noot redactie: enige vergelijking met onze voorzitter berust op louter toeval :-)
De originele illustratie van Bob Satterhof (1875-1958) werd reeds op 23 december 1903 in de Amerikaanse krant Tacoma Times gepubliceerd. Bron: Wikimedia.

Gidsen door Laren?

Er is heel veel kennis ín Laren óver Laren! Aan de tafel in de Lindenhoeve op zaterdagmiddag wordt die vaak gedeeld en/of worden meningen uitgewisseld. Het bestuur bedacht dat het wellicht een idee zou zijn om eens te inventariseren wie wélke specialiteit heeft en te vragen of degene ook een rondleiding zou willen geven.
Ook kunnen we denken aan een rondleiding - zeg iedere eerste zondag van de maand - met wisselende thema’s: architectuur, schilders, bomen, weverijen of juist een algemeen beeld!
Een eerste stap is om te inventariseren wie hier wat voor voelt. Als er genoeg animo voor is, gaan we eens om de tafel zitten!
U kunt contact opnemen met Antoinetty van den Brink, tel. 06-54 22 00 22 of e-mail.

Schenkingen 4e kwartaal


  • 3/10 - Van de heer en mevrouw De Deur ontvingen we een ± 50 jaar oud glas van de Boerenhofstede plus diverse boekjes van TVE en de Drost.
  • 17/10 - Nico Vos: een Boerenhofstede mok.
  • 24/10 - Harry Ligter bracht de originele nota van het RK Sanatorium voor het verplegen van Emmmetje de Leeuw.
  • Van mevr. Barlo Zeegers ontvingen wij een serie foto’s van de familie V/d Veer.
  • Piet Vos schonk een oude Klepel.
  • 26/10 - Ron Willemse bracht ons foto’s van de verbouwing van de Tarcisiusschool tot wooneenheden.
  • 14/11 - Van dhr. J. Kroon ontvingen we een beuken stoel uit het Kroegje Hamdorff (± 1920).
  • 5/12 - Via Wiet de Boer ontvingen we een doos van Engelien en Merijn van den Brink en moeder Reggie van Berkel met foto’s en boeken over de verffabriek.

Allen danken wij hartelijk voor hun schenking aan de Historische Kring Laren!

Planning Kwartaalberichten 2016

Jeannette van Zijdveld



In dit nummer komt u de naam Jeannette van Zijdveld tegen. Deze dame - waar een Larense straat naar is vernoemd - heeft ons geïnspireerd tot een vervolgverhaal. We hebben al enkele feiten en interessante wetenswaardigheden maar vragen ook uw hulp. Heeft u foto’s, schetsen, tekeningen of andere herinneringen aan deze tuinarchitecte?
Uw reactie gaarne naar Gerda Meulenkamp tel. 035-538 67 10 of e-mail.
Bij voorbaat dank.

Gezondheidszorg in Laren: deel 1 - De mestvaalt naast de waterput…

Gezondheidszorg begint meteen al bij de geboorte, maar de geboorte van goede gezondheidszorg is voorafgegaan door een sterke verbetering van uiterst ongezonde leef- en werkomstandigheden, ook in het Gooi. Zo was het sterftecijfer bij kinderen tot 2 jaar in de 19e eeuw nog bijna 50%! Maar gelukkig werd hygiëne een speerpunt. Wat nu heel normaal is, adequate geneeskunde met verschillende beroepsbeoefenaren, is het eeuwenlang niet geweest. Meer over gezondheidszorg in het Kwartaalbericht, op onze website en in de Lindenhoeve, ook in de rest van het jaar. In dit artikel* allereerst aandacht voor de periode toen gezondheidszorg vanuit een amateuristische aangelegenheid een onderwerp werd met een professionele aanpak.




Lees het complete artikel in Kwartaalbericht 135, te koop bij de Historische Kring Laren, of wordt lid en ontvang uw gedrukte exemplaar 4 keer per jaar thuis.

Historische St. Jansrogge weer terug in Larense Engen

Iedere Laarder zal het beamen: St. Jan (24 juni) is de belangrijkste dag van het dorp. De datum, 3 dagen na de langste dag, was altijd een belangrijk moment. Direct na die datum moest men winterandijvie zaaien, St. Jansuitjes oogsten en inmaken; de eerste lindebloemetjes moesten zichtbaar zijn om de imkers een goede honingoogst te kunnen geven, enzovoort. Vandaar dat Laarders twee perioden kennen: vóór St. Jan en ná St. Jan.





Lees het complete artikel in Kwartaalbericht 135, te koop bij de Historische Kring Laren, of wordt lid en ontvang uw gedrukte exemplaar 4 keer per jaar thuis.

Van kwekerij naar Standelkruid

Het naast de Gooische School gelegen Standelkruid is een van de onbekendste straten van ons dorp. Vreemdgenoeg is het vernoemd naar een mediterrane aard­orchidee en voert het een interessante verhaallijn die ons meeneemt van een familie­geschiedenis over een kwekerij en via muzikale bewoners naar een feministische tuinarchitecte leidt. In dit eerste deel: van gevelsteen tot windvaan.








Lees het complete artikel in Kwartaalbericht 135, te koop bij de Historische Kring Laren, of wordt lid en ontvang uw gedrukte exemplaar 4 keer per jaar thuis.

Het Grude fornuis

In 1924 was er iets nieuws in Laren. De heer F.A. Kieft demonstreerde iedere woensdag in het najaar een totaal nieuw soort fornuis. Het Grude fornuis. Hij kreeg veel belangstellenden over de vloer in zijn zaak aan de Stationsweg, nu de Burgemeester Van Nispen van Sevenaerstraat. Verschillende Gooise huisvrouwen hadden er al één aangeschaft. Maar iedereen wilde de werking van dat wonderapparaat zien.



Lees het complete artikel in Kwartaalbericht 135, te koop bij de Historische Kring Laren, of wordt lid en ontvang uw gedrukte exemplaar 4 keer per jaar thuis.

De Bokkenboer

Tegenwoordig maken we foto’s met onze telefoontjes - die we met iedereen kunnen delen - en vinden we het heel normaal dat een krant (kleuren) foto’s plaatst bij de artikelen. In 1935 was het maken van een foto en vervolgens publiceren in de krant een ingewikkeld en kostbaar procedé, maar wél een zeer uniek cadeau. Op 4 juni 1935 waren Gerrit de Bokkenboer en Geertje de Leeuw-Poot 45 jaar getrouwd. Dit heugelijke feit ging natuurlijk niet ongemerkt voorbij. In de Laarder Courant De Bel van 31 mei 1935 werd uitvoerig aandacht geschonken aan dit bekende Larense echtpaar.



Lees het complete artikel in Kwartaalbericht 135, te koop bij de Historische Kring Laren, of wordt lid en ontvang uw gedrukte exemplaar 4 keer per jaar thuis.

Vaarwel Tarcisiusschool, welkom Tarcisiushof

De aangekondigde sloop van het gebouw van de oude Tarcisiusschool aan de Smeekweg om plaats te maken voor sociale woningbouw (met de naam ‘Tarcisius­hof’) was voor de redactie aanleiding nog een keer oud-schoolmeester Jan Vos (84) op te zoeken. Ten tijde van het gesprek hing, toevalligerwijs, een fraai portret van Jan Vos in het Singer Museum, tussen 46 door fotograaf Koos Breukel gemaakte foto’s van erfgooiers.







Lees het complete artikel in Kwartaalbericht 135, te koop bij de Historische Kring Laren, of wordt lid en ontvang uw gedrukte exemplaar 4 keer per jaar thuis.

Erfgooiers en hun gemene gronden - Deel 11: Intermezzo: Hendrik Smit versus Ryan Bundy

‘Ryan Bundy stapt uit zijn tractor, zet zijn cowboyhoed recht, en stampt de modder van zijn laarzen. Hij wandelt over het erf van zijn boerderij. Er liggen hooibalen, kippen scharrelen rond. In een hoek roest een oud gasfornuis weg. “Deze boerderij” zegt hij ‘‘is de meest vrije plek op aarde’’ en (…) ‘‘wie ons komt vertellen wat wel en niet mag, riskeert een burgeroorlog. Elk moment kan die oorlog weer beginnen.’’ Zo begint een NRC-artikel (5 januari 2016, 10-11) over 150 ‘vrije’ boeren uit het Amerikaanse Oregon die in het eerste weekend van 2016 een federaal overheidsgebouw bezetten. Gewapend en met proviand. Het conflict met de federale overheid draait om het grasland rond de boerderij van de Bundy’s. Ze weigeren belasting voor het gebruik te betalen en menen dat het weidegebied van hun is, waar de overheid niets over te zeggen heeft. Met alle slagen om de arm en met het risico op anachronistische interpretaties, zag ik toch enkele overeenkomsten met een rampzalige gebeurtenis en de gevolgen ervan in het Gooi van 1903.

Noot redactie: op pagina 26 staat foutief 'De toegesnelde pastoor diende de Blaricummer Hendrik Smit...'. Dit had uiteraard moeten zijn: 'De toegesnelde pastoor diende de Laarder Hendrik Smit...'





Lees het complete artikel in Kwartaalbericht 135, te koop bij de Historische Kring Laren, of wordt lid en ontvang uw gedrukte exemplaar 4 keer per jaar thuis.

Tekenaar, kunstschilder en kunsthandelaar Douwe Komter 1871–1959

Douwe werd op 13 april 1871 in Leeuwarden geboren. Zijn ouders Tjipke Konter en Louise Camstra kregen zes kinderen waarvan Douwe het tweede kind was. Pa  Konter liet zijn naam voor hem en zijn 6 kinderen, bij  Koninklijk besluit van 24 maart 1903, veranderen in ‘Komter’.







Lees het complete artikel in Kwartaalbericht 135, te koop bij de Historische Kring Laren, of wordt lid en ontvang uw gedrukte exemplaar 4 keer per jaar thuis.

Anna’s Hoeve

Wat veel ingezetenen van Laren niet weten is, dat een deel van het gebied van Anna’s Hoeve binnen de gemeentegrens van Laren ligt. En zij weten waarschijnlijk ook niet dat er een trein over Larens grondgebied rijdt.





Lees het complete artikel in Kwartaalbericht 135, te koop bij de Historische Kring Laren, of wordt lid en ontvang uw gedrukte exemplaar 4 keer per jaar thuis.

Effe tussedeur

Ziezo de feestdaoge binne weer veurbij en nou gaen we mar weer us kijke wat ’t neuvejaor ongs brenge zal. Jao zo gauw of alles toch weer om is nei? Met Dreekeuninge zie je d’r haost al niks meer van, dan binne de meeste kerstbome al verbrungde en de versieringe en lichies weer veur ’n jaor opeburrege. ’t enigste wat je nog kan veinde in uis binne de sparrenaelde en daer ka’je nog last genog van emme. Loop mar us ’n keer op je sokke deur de kaomer dan kom je d’r wel affer, en geloof me mar, met de schoonmaok kom je de leste pas teuge. Mar wat of ’t van ’t jaor weer wurde mot, ik weet ’t niet. We zalle wel zien. Een ding wete we wel, en dat is, dat Laore weer eulemaol overhoop gaet veur ’n neiuve tullevisiekaobel. Nou nou, dat zal me weer ’t graoverij wurde. En as je dat zo leze binne ze daer toch weer zo’n angeralf jaor zeut mee. As ’t dan mar us ’n keer good is, want op die ouwe kaobel is wat of-espookt. D’r zat ok niet veul goods an zo te hore. De een zee dat Deuytslangd niet deugde, nee, zee ’n aor, bij ongs valt Belgie redder weg en zie je niks as sneef. En weer ’n aor klaogde en jaomerde dat ze in Hulleversum wel Engelangd konne krijge en hier niet. We wachte mar of, mar dat ze teugeswoordig glad verwend binne staet as ’n pael bove waoter. Nee dan vroger. ‘k weer nog good dat we bij ongs thuis de eerste raodio krege, minse wat ’n feest. Me vaoder was t’r eulemaol verguld mee en zat alle aoved breed veur dat ding, ’n kissie spole d’r bij en dan mar zeuke of tie ’n zender veinde kon. Jao Hulleversum ging wel, mar om vreemde zenders te krijge mos je eul wat ofzeuke. Dan weer zo’n spool d’r op en dan weer zo een, en als mar draeie an die condensaoters,net zolang tot ie wat oorde. De Mexicaonseongde gilde gedurig deur de kaomer, zodat bij moeder, dee kouse zat te stoppe, de rillinge over d’r lijf leupe. Mar op ’n aoved ad ie geluk, hij sprung haost ’n meter hoog; Nou he’k Engelangd, zee ie, en was t’r mar wat groos op. Mar moeder zee: Wat he’je daer nou an man, je kan ze toch niet verstaen, en dat was nog waor ok. Weer wat laoter kwam de eerste raodiocentraole. Truyes van de Neiuveweg scheerde ’n eul net van draeie euyt deur Laore en ad zelluf de raodio’s staen om euyt te zende. Nou ging dat in de eerste tijd nog niet zo bar en raokte d’r wel us ’n raodio van de zender of. Wat of t’r dan euytkwam was niet om an te hore. Op ’n gooie dag was ’t ok weer zo, we warre net mooi in de buurt met mekaor an ’t speule, toen een van de jonges ze moeder naer beuyte kwam en reup: Wum loop us effe gauw naer Truyes to, en zeg mar dat moeder ezaad et, ’t was vroger ok niet in een keer good, en as de neiuve kaobel in de grongd zit zal d’r wel weer wat aorst weze wat niet deugd. Dan binne d’r zoveul zenders da’je niet meer wete waor je ’t zeuke mot, en weet je wat dan de beste knop is? Precies, good eraeie, euyt!

In de jaren 80 waren de in Larens dialect geschreven stukjes van Bart Krijnen in de ‘Laerbode’ uitermate populair. Aan inhoud hebben ze niets verloren zodat wij ze met veel plezier nogmaals plaatsen.